17 września 1939 roku Związek Sowiecki dokonał zbrojnej napaści na Polskę, będącą od 1 września 1939 roku w stanie wojny z Niemcami. Wojsko Polskie nie było w stanie skutecznie przeciwstawić się agresorom. Pomimo to, osamotnieni, pozbawieni pomocy z zewnątrz, toczyliśmy zacięte walki w ramach tak zwanej kampanii wrześniowej.

Do historii przeszły obrona Wilna oraz walki polskiej kawalerii pod Skidlem i Kodziowcami. Bohaterski opór stawiali polscy żołnierze walczący pod Szackiem i Wytycznem. Szczególnie zacięty charakter miała obrona Grodna. W oporze stawianym do końca września Armii Czerwonej uczestniczyło w zwartych jednostkach co najmniej kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy polskich.
W wyniku agresji sąsiadów terytorium Rzeczpospolitej zostało całkowicie okupowane i wbrew prawu międzynarodowemu podzielone. Pod okupacją sowiecką znalazło się ok. 201 tys. km2, w tym co najmniej 5 mln Polaków.

Napaść doprowadziła do masowych prześladowań narodowościowych na zajętych przez Sowietów wschodnich terenach II Rzeczypospolitej – aresztowań i osadzeń w obozach, egzekucji, morderstw i powszechnych deportacji.

„Wtedy wszystko się działo naprawdę.
Ten, kto życie za Polskę oddawał,
często za tę nieziemską odwagę,
bohaterem po śmierci się stawał.
Dla tych, którzy to piekło przeżyli,
nasze czasy są rajem na ziemi.
To przesłanie w świat nieśmy wraz z nimi:
Nigdy więcej już wojny nie chcemy!”